Za preparaty osłonowe, czyli zgodnie z definicją - żywe drobnoustroje, które dostarczane w odpowiednich ilościach wywierają korzystne efekty zdrowotne, spośród bakterii kwasu mlekowego uznano wiele szczepów z rodzaju Lactobacillus. Mikroorganizmy te zapewniają równowagę naturalnej mikroflory jelitowej, tym samym wpływając na właściwą pracę przewodu pokarmowego1-3.
Preparaty osłonowe z rodzaju Lactobacillus to bakterie kwasu mlekowego, które są mikroorganizmami o zróżnicowanej morfologii, bytującymi zarówno w żywności pochodzenia roślinnego, sfermentowanych produktach mlecznych, jak i w ludzkim przewodzie pokarmowym1. Lactobacillus charakteryzują się silnymi właściwościami antagonistycznymi wobec innych mikroorganizmów, w tym mikroorganizmów chorobotwórczych. Wiąże się to ze zmianą pH środowiska (spadek do poziomu <4,5) poprzez wytwarzanie kwasu mlekowego oraz innych kwasów organicznych4.
Jednym z tych preparatów osłonowych szczepów bakterii jest Lactobacillus rhamnosus GG (LGG). LGG to Gram-dodatnia pałeczka, wchodząca w skład naturalnej mikroflory jelitowej człowieka. Lactobacillus rhamnosus GG (ATCC 53103) wyizolowano po raz pierwszy w 1983 roku z przewodu pokarmowego zdrowego człowieka. Natomiast nazwę GG utworzono od nazwisk odkrywców bakterii: Sherwooda Gorbacha i Barry’ego Goldina. Od tego czasu Lactobacillus rhamnosus GG stał się jednym z najbardziej przebadanych klinicznie szczepów preparatów osłonowych.
Preparaty zawierające preparaty osłonowe zyskują coraz większą popularność i znajdują zastosowanie w zapobieganiu i leczeniu coraz większej liczby chorób4-6. Bakterie uznawane za preparaty osłonowe charakteryzują się m.in. utrzymywaniem się w środowisku przewodu pokarmowego (tj. są odporne na niskie pH i działanie kwasów organicznych), zdolnością do przeżycia procesów technologicznych czy okresu przechowywania żywności, brakiem szkodliwości oraz udokumentowanym pozytywnym wpływem na zdrowie6.
Jednak w wytycznych FAO znajdziemy także informację, że preparaty osłonowe mogą teoretycznie być odpowiedzialne za cztery rodzaje skutków ubocznych: zakażenia ogólnoustrojowe, szkodliwe działania metaboliczne, nadmierną stymulację immunologiczną u osób wrażliwych, transfer genów. Warto podkreślić, że w badaniach odnotowano jedynie kilka przypadków1.
Aby upewnić się, że dany produkt preparatu osłonowego jest skuteczny i bezpieczny należy sprawdzić, czy7:
- produkt ma w swoim składzie zdefiniowane bakterie preparatu osłonowego do poziomu szczepu
- szczepy mają potwierdzone badaniami klinicznymi efekty kliniczne
- preparat osłonowy wytwarzany jest zgodnie z GMP
- produkt poddawany jest testom długoterminowej stabilności gwarantującym, że do końca terminu ważności liczba bakterii preparatu osłonowego pozostanie niezmieniona
- prowadzony jest nadzór nad bezpieczeństwem produktu (możliwość raportowania zdarzeń niepożądanych)
- w przypadku preparatu zawierającego kilka szczepów preparatów osłonowych istnieją badania potwierdzające skuteczność oraz bezpieczeństwo mieszanki
Właściwy skład mikroflory jelitowej ma istotne znaczenie dla zachowania zdrowia fizycznego i psychicznego. Badania wykazały szereg korzyści płynących z kolonizacji jelit symbiotycznymi gatunkami bakterii. Wiele z tych mechanizmów wciąż podlega obserwacji, aktualnie jednak wyróżnia się konkretne szczepy odpowiadające za poszczególne funkcje niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka8.
Preparat osłonowy Lactobacillus modulują czynność przewodu pokarmowego, dzięki produkcji enzymów ułatwiających trawienie i przyswajanie węglowodanów. Wpływają na skład ekosystemu jelitowego poprzez wytwarzanie nie tylko kwasu mlekowego, ale również innych substancji, jednocześnie ograniczając toksyczne i inwazyjne patogeny. Ponadto mikroorganizmy Lactobacillus mają potwierdzone właściwości immunostymulujące, wynikające m.in. z wpływu na wzrost produkcji przeciwciał9.
Skuteczność Lactobacillus rhamnosus GG wykazano w:
- leczeniu ostrej biegunki infekcyjnej
- profilaktyce i leczeniu biegunki występującej przy antybiotykoterapii
- profilaktyce tzw. „biegunki podróżnych”
- wspieraniu układu odpornościowego
- obniżaniu reakcji alergicznych
- zapobieganiu atopowemu zapaleniu skóry (AZS)
- zapobieganiu i leczeniu zaburzeń funkcji jelit (np. choroby zapalne jelit)2,3,5.
Ponadto z uwagi na wieloletnie stosowanie preparatów osłonowych w produktach spożywczych oraz ich przebadane działanie, szczepy Lactobacillus są powszechnie uznawane za bezpieczne dla ludzi. Takie stanowisko potwierdza amerykańska Agencja Żywności i Leków (Food and Drug Administration - FDA)2. Preparat osłonowy, w tym szczep Lactobacillus rhamnosus GG, uważane są za bezpieczne również dla najmłodszych pacjentów6.
